Nhà máy thủy điện Sông Tranh 3 (TĐST 3) có công suất 62MW được khởi công xây dựng từ tháng 7-2010, đến nay sau gần 10 năm, dự án đã hoàn thành. Thế nhưng do bất cập trong chuyện đền bù, giải tỏa đất đai của người dân nằm trong vùng dự án dẫn đến khiếu nại, khiếu kiện nên đến nay TĐST 3 vẫn chưa thể tích nước, phát điện. Điều đáng nói, theo phản ánh của người dân và chính quyền địa phương, chủ đầu tư dự án đã tự ý thỏa thuận đền bù với người dân mà không cần thông qua chính quyền địa phương. Đặc biệt, việc đền bù đất đai, hoa màu cho dân nhưng lại hợp thức hóa thành việc "chuyển nhượng đất" khiến dư luận hoài nghi về tính pháp lý.

Gia đình ông Nguyễn Văn Tiến (trú xã Trà Đốc, H. Bắc Trà My) có gần 3,5 ha đất bị ảnh hưởng bởi lòng hồ TĐST 3, số tiền gia đình ông nhận được chỉ 450 triệu đồng nhưng thủ tục được đền bù khá mập mờ. "Giấy tờ họ không cho mình xem, bắt mình ký cả đống giấy rồi ép mình nhận theo kiểu trả giá, buôn bán. Họ dọa không lấy tiền thì đất nhà nước sẽ thu hồi lại. Gia đình thấy chừng ấy tiền cũng to, ham quá nên nhận. Mà họ đến tận nhà giao tiền luôn chứ không nói mình lên huyện, xã nhận"-ông Tiến cho biết. Tương tự, sau khi nhận tiền từ thủy điện, anh Hồ Văn Thí (cùng trú xã Trà Đốc) mới biết mình đã bị thiệt quá nhiều so với giá trị thật của gần 2 ha đất và hoa màu bị mất. "Sau khi mình nhận tiền xong, người khác nhận sau thì giá đất là 34 nghìn/m2, còn mình nhận chỉ mười mấy nghìn đồng/m2 thôi... Hồi nớ em không để ý, nhận tiền xong mới biết. Mà sao mình nhận tiền đền bù mà trong giấy ghi giấy chuyển nhượng đất (?!)..."-anh Thí thắc mắc.

Cụ thể, số tiền anh Thí đã nhận là 500 triệu đồng cho việc đền bù 1,9 ha đất. Thế nhưng việc chi tiền đã được hợp thức hóa bằng hình thức chuyển nhượng cho một cá nhân khác đứng tên, với những mức giá có sự chênh lệch rất lớn... "Đất của gia đình tôi là 7 ha, mà họ chỉ đền bù 3 ha, còn 4 ha họ không đền bù nên khi họ đem tiền lên gia đình tôi không nhận. Thế là họ bằng mọi cách, nhiều thủ đoạn, hù dọa, dụ dỗ... Rồi mua bán cho một người rất lạ chứ không phải là việc đền bù..."-ông Trương Văn Vui (trú xã Trà Đốc) nhìn nhận. "Tôi đã nhiều lần kiến nghị, gửi đơn đến chính quyền địa phương nhưng kết quả giải quyết không thấu đáo. Qua đây tôi yêu cầu chủ đầu tư xem xét bồi thường thiệt hại theo đúng theo quy định của nhà nước..."- ông Lê Quang Hiền (trú xã Trà Đốc), một người dân bị ảnh hưởng dù đã nhận tiền bồi thường nhưng vẫn yêu cầu xem xét lại.

Điều đáng nói, việc đền bù này do chủ đầu tư dự án TĐST 3 tự ý chứ chính quyền địa phương không hề hay biết. "Khi thỏa thuận chi tiền cho người dân, về nguyên tắc họ phải làm việc với huyện, xã rồi sau đó sẽ cung cấp danh sách bao nhiêu hộ và số tiền như thế nào. Nhưng ở đây TĐST 3 tự chọn địa điểm, thời gian đi gặp các hộ dân để chi trả tiền chứ không thông qua xã. Cho nên bây giờ họ chi tiền cho bao nhiêu hộ, hộ nào đã chi, hộ nào chưa... thực sự địa phương chúng tôi không nắm được"- ông Hồ Văn Lợi, Chủ tịch UBND xã Trà Đốc cho hay. Như vậy, có thể thấy, xung quanh chuyện giải tỏa đền bù ở TĐST 3 hiện đang tồn tại rất nhiều vướng mắc, thậm chí là những việc làm khuất tất. Vấn đề ở đây là câu chuyện đã kéo dài gần chục năm qua nhưng vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng, dẫn đến khiếu nại khiếu kiện kéo dài. Trước tình hình này, UBND tỉnh Quảng Nam đã chỉ đạo chính quyền, các ngành chức năng cũng như Cty Cổ phần TĐST 3 phải tập trung giải quyết dứt điểm vụ việc, ổn định tình hình, đảm bảo đời sống và sinh kế của người dân trong phạm vi bị ảnh hưởng bởi dự án.

Cụ thể, trong Công văn số 2012/UBND-KTTH ngày 19-4-2018 của UBND tỉnh Quảng Nam gửi cho Cty Cổ phần TĐST 3 cùng các ngành chức năng về việc tập trung đẩy nhanh công tác bồi thường, GPMB đối với các hộ gia đình, cá nhân bị ảnh hưởng bởi dự án. Nội dung yêu cầu Cty Cổ phần TĐST 3 có trách nhiệm phối hợp với các phòng, ban liên quan của H. Bắc Trà My và xã Trà Đốc căn cứ vào hồ sơ phương án bồi thường, GPMB đã được phê duyệt trước đây để tiếp tục chi trả cho các hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án; đồng thời tự cân đối nguồn kinh phí của Cty để hỗ trợ cho các hộ dân sớm bàn giao mặt bằng, đảm bảo không để phát sinh khiếu nại, khiếu kiện... Trong khi đó, ông Nguyễn Nhuần, Phó Chủ tịch UBND H. Bắc Trà My cũng nhìn nhận: "Việc thỏa thuận đền bù cho người dân của thủy điện là không đúng quy định pháp luật. Bởi khi đền bù hỗ trợ phải trên cơ sở phương án đã được cấp thẩm quyền phê duyệt. Vì vậy, việc thỏa thuận không có sự giám sát của lãnh đạo cơ sở, trực tiếp là UBND xã Trà Đốc và cũng không thông qua các ngành chức năng của huyện như vậy là không đúng. Huyện sẽ có văn bản gửi sở Công thương và UBND tỉnh yêu cầu TĐST 3 đền bù dứt điểm các hộ dân còn lại và giải quyết những vướng mắc phát sinh thì mới cho đóng nước... Nếu chưa giải quyết dứt điểm thì đề nghị UBND tỉnh chưa cho Cty này đóng nước phát điện".

B.Bình - H.Trọng